Nöbetçi Eczaneler
Uzmanlara göre, hastalığın tedavisinde kullanılan klasik “tek krem uygulaması” artık yeterli değil; bilim insanları çok yönlü tedavi, eş zamanlı aile uygulaması ve çevresel hijyenin birlikte yürütülmesi gerektiğini vurguluyor.
🩺
Uyuz Nedir, Neden Tekrar Artıyor?
Uyuz, Sarcoptes scabiei var. hominis adlı akarın neden olduğu bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Akarlar derinin üst tabakasında tünel açarak yumurta bırakır; bu durum özellikle geceleri artan yoğun kaşıntı, döküntü ve uykusuzlukla kendini gösterir.
Türk Dermatoloji Derneği’nin yayımladığı hasta bilgilendirme rehberine göre, Türkiye’de son iki yılda vaka sayılarında belirgin artış görülmektedir. Hastalığın en sık bulaşma yolu, uzun süreli deri teması ve ortak eşya kullanımı olarak gösteriliyor.
Bilimsel Güncellemeler: “Monoterapi” Dönemi Kapanıyor
Son yıllarda yapılan uluslararası araştırmalar, tek başına permetrin krem kullanımının bazı bölgelerde yetersiz kaldığını ortaya koydu.
Almanya’da Freiburg Üniversitesi dermatoloji kliniğinde yürütülen bir gözlemsel çalışmada, 102 hastanın %24,5’inde tedavi başarısızlığı saptandı. Çalışmaya göre başarısızlığın başlıca nedenleri “tek ilaçla tedavi”, “eksik çevresel temizlik” ve “yeniden bulaşma” olarak tanımlandı.
Benzer şekilde Frontiers in Tropical Diseases dergisinde yayımlanan 2024 tarihli derlemede, dirençli vakalarda oral ivermektin ve yeni geliştirilen moksidektin ilacının umut verici sonuçlar verdiği bildirildi. Moksidektin’in tek dozda akarın tüm yaşam döngüsünü baskılayabildiği vurgulandı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise, toplu yaşam alanlarında artan vakalar nedeniyle toplu ilaçlama (mass drug administration – MDA) stratejilerini önermekte. Buna göre iki doz ivermektin (200 µg/kg) ve topikal ajan kombinasyonu bulaşmayı ciddi oranda azaltabiliyor.
Yabancı Uzmanlardan Görüşler
Prof. Dr. Erik Mitchell (University of Queensland):
“Moksidektin, uyuz tedavisinde yeni bir sayfa açabilir. Tek dozla uzun süreli etkinlik göstermesi, özellikle toplu yaşam alanlarında ilaç uyumunu kolaylaştırabilir.”
Dr. Valerie Azzolina (Freiburg Üniversitesi):
“Direnç, sanıldığı kadar yaygın değil. Ancak hastaların çoğu kremi yanlış uyguluyor, çevresel dekontaminasyonu atlıyor. Başarısızlık çoğunlukla bundan kaynaklanıyor.”
Dr. Rachel Cowan (Londra St. George’s Hospital):
“İngiltere’deki yeni klinik rehberlerde, yalnızca krem tedavisinin değil, temaslıların eşzamanlı tedavisi ve ev eşyalarının yüksek ısıda yıkanmasının da zorunlu olduğu açıkça belirtiliyor.”
Tedavide Başarı İçin 4 Altın Kural
- İlaç doğru uygulanmalı: Permetrin krem boyundan aşağı tüm vücuda sürülmeli, 8–12 saat bekletilmeli.
- Tüm aile tedavi edilmeli: Belirti göstermese bile aynı evde yaşayan herkes aynı gün tedaviye başlamalı.
- Eşyalar dekontamine edilmeli: Giysiler, çarşaf ve havlular 60 °C’de yıkanmalı veya poşette 5 gün bekletilmeli.
- Kaşıntı geçmezse panik yapılmamalı: Tedavi sonrası 2–3 hafta süren kaşıntı normaldir; bu, tedavi başarısızlığı anlamına gelmez.
Sonuç: Halk Sağlığında Ortak Sorumluluk
Uyuz artık yalnızca bireysel hijyenle değil, toplumsal bilinç ve eşzamanlı hareketle yenilebilecek bir hastalık. Bilimsel veriler, klasik yaklaşımların güncellenmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Uzmanlara göre, Türkiye’de Sağlık Bakanlığı ve üniversite hastanelerinin bu konuda ortak farkındalık kampanyaları yürütmesi, toplumsal yayılımı önlemede en etkili adım olacaktır.